فهرست
برای آنکه بتوانید نمودار یک نمودار خوب بکشید و به تبع آن داشبورد قابل فهمی طراحی کنید لازم است تا اصولی را دربارهی مصورسازی بدانید.
مسئلهمحور بودن
- در گام اول برای مصورسازی باید مسئلهمحور باشید. یعنی باید صورت مسئله را به خوبی برای خود تعریف کرده باشید و هدف از حل آن مسئله برای شما روشن باشد. مثلا شما قرار است روند رشد تعداد فالوئرهای یک صفحهی اینستاگرام را رصد کنید. این نمودار به شما نشان خواهد داد که محتوای آن صفحه چقدر برای مخاطبان جذاب بوده است و اگر روند رشد پایین است تغییرات ساختاری در آن ایجاد شود.
شناخت مخاطبان
- گام دوم شناخت مخاطبان است. باید بدانید که پرسونای مخاطب شما چیست تا بتوانید مطالب را ساده و یا پیچیده برای آن تفسیر کنید. منظور از مخاطب یعنی کسی که قرار است از داشبورد و نمودارهای شما تعابیر و تفاسیر لازم را برداشت کند. اگر مخاطب شما تابحال با نمودار و اعداد و ارقام درگیر نبوده است پس بهتر است داشبورد هرچه سادهتر و قابلفهمتر همراه با توضیحات طراحی شود. اما اگر مخاطب در کار با اعداد و ارقام حرفهای باشد میتوان نمودارهای پیشرفتهتر برای او طراحی کرد. یا مثلا اینکه مخاطب شما اگر مدیریت یک سازمان باشد باید کلیات وضعیت سازمان به او نمایش داده شود و اگر لازم بود جزئیات را مشاهده کند اما کارشناس یک مجموعه باید در جریان تمام جزئیات باشد تا بتواند اقدامات لازم را در راستای بهبود انجام دهد.
دانستن کاربرد نمودارها
- گام سوم دانستن کاربرد هر نوع نمودار است، مثلا اینکه در چه مواقعی بهتر است از نمودار دایرهای استفاده شود. موارد زیر به برخی اهداف استفاده از نمودار اشاره کرده است و اینکه برای هر هدف چه نموداری مناسبتر است را پیشنهاد داده است:
- نمایش تغییرات: نمایش تغییر شاخص در بازهی زمانی مشخص یا در دستهبندیهای مختلف:
Line & Area Chart
Column Line Chart
- مقایسه مقادیر اسمی: مقایسهی دادههایی با مقیاس اسمی که رتبهبندی خاصی ندارند:
Bar Chart & Stacked Bar Chart (Column Chart & Stacked Column Chart)
- رتبهبندی: نمایش بزرگ به کوچک و یا برعکس برای مقادیر مختلف شاخص و نماگرها
Bar & Column Chart
- نمایش جزء به کل: نمایش وضعیت یک دسته نسبت به کل
Stacked Bar Chart
Pie, Ring, Funnel
- توزیع فراوانی: نمایش نحوهی توزیع شاخص در دامنهی مورد نظر
Histogram
Box Plot
Heat map & Tree map
- همبستگی: بررسی ارتباط بین دو متغیر
Scatter & Bubble Plot
- بررسی جزئی: نمایش دقیق داده در جدول
Table
- اطلاعات جغرافیایی و نقشه: نمایش توزیع شاخص در مناطق جغرافیایی مختلف
Filled Map & Shape Map
قابل فهم بودن
- گام چهارم این است که نمودارو داشبورد به گونهای طراحی شوند که که پردازش اطلاعات بدون تلاش خاصی توسط مخاطب صورت بگیرد. برای رسیدن به این هدف باید موارد زیر را رعایت کنید:
- کاهش دادن Clutter: یعنی کاهش هرچیزی که مانع توجه و ادراک کردن یک هدف خاص میشود. برای مثال در یک صفحهی داشبورد تعداد بسیار زیادی نمودارهای مختلف وجود دارد یا اینکه در یک نمودار از رنگهای متنوع زیادی استفاده است یا اینکه مثلا مقادیر یک نمودار براساس مورد خاصی مرتب نشده است. هر یک از این موارد ساده میتواند مانع شود که مخاطب هدف اصلی نمودار درک کند و استنباط لازم را از آن برداشت کند.
- رمزگذاری دیداری: بهتر است که در داشبورد یا نمودار هرچیزی معنای منحصربهفرد خود را داشته باشد. مثلا رنگ قرمز در نمودارها فقط برای جنسیت زن به کار رود و رنگ آبی برای مرد. و این قاعده برای کل نمودارها حفظ شود و در جایی دیگر همان رنگ قرمز برای نشان دادن وضعیت بد به کار نرود. بهتر است قواعدی برای مصورسازی در داشبورد رعایت شود که مخاطب در نگاه اول بفهمد چه اتفاقی افتاده است و لازم نباشد اطلاعاتی که از نمودار قبلی در ذهنش مانده است را پاک کند و دوباره اطلاعات جدید نمودار جدید را جایگزین آن کند.
- برجستهسازی: اگر موردی در نمودار(ها) هست که لازم است به آن توجه خاص شود بهتر است به آن را بطور متمایزی نشان داده شود. مثلا یک سازمانی وضعیت خود را در مقایسه با رقبا رصد میکند. در این حالت بهتر است رنگ Element مربوط به آن سازمان از سایر رقبا متمایز باشد مثلا تمام رقبا با رنگ خنثی خاکستری نمایش داده شود ولی این نمودار با رنگ سبز نمایش داده شود.
- ایجاد شفافیت: با وجود تمام کارهایی که ممکن است انجام دهید تا Clutter را کاهش دهید باز هم ممکن است مواردی برای مخاطبان گنگ باشد که با عناوین و علائم شفافیت لازم را ایجاد کنید. برای عناصر نمودار از Label استفاده کنید و برای نمودارها عناوین قابل فهم بگذارید تا مخاطب دقیقا بداند با چه موضوعی طرف است.
اینها موضوعات کلی هستند که در مصورسازی لازم است به آنها توجه کنید و اگر رعایت نشود داشبورد چشمنوازی را نخواهید دید.