داده، پردازش و تحلیل[1] موتور محرک نوآوری و کارایی در بسیاری از کسبوکارهاست. بهرهبرداریِ تحلیلی از دادهها مجموعهای روشها را شامل میشود که به کمک آن دادهها را برای پشتیبانی و تقویت از فرایندها و ایدهها در سازمان به کار میگیرد. نقش پردازش و تحلیل داده در سازمانها به گونهای است که نه تنها در بهبود فرایندها بلکه در مواجهه با مخاطرات اساسی و خلق فرصتهای جدید نیز به صورت گسترده مورد استفاده قرار میگیرد.
بر اساس بررسی مکنزی[2] بخش عمدهای از شرکتهای برتر نوآور در دنیا در حوزه داده نیز فعالیت میکنند. با این حال، تنها ۲۰٪ از راهحلهایی که ریشه در پردازش و تحلیل داده دارد در نهایت به خروجی موثر و پایدار ختم میشوند. در نتیجه میتوان گفت علوم داده برخلاف انتظار اولیه در اغلب موارد دستش از اثرگذاری نهایی در سازمانها کوتاه میماند. یکی از مهمترین عوامل این ناکامی، فقدان فرهنگ داده[3] در سازمانها و کسبوکارهاست[4]. متن پیش رو به معرفی فرهنگ داده و نقش محوری آن در به ثمر نشستن علوم داده در سازمانها اختصاص دارد.
فرهنگ داده چیست؟
فرهنگ داده مجموعهای از رفتارها و باورهای جمعی افراد در یک کسبوکار است که با ارزشنهادن، ممارست و تشویق به استفاده از دادهها منجر به بهبود فرایندهای تصمیمگیری و عملکرد در آن سازمان میشود. سازمانی که از فرهنگ داده قوی برخوردار است، علوم داده را به صورت جزیرهای به کار نمیگیرد. در چنین سازمانی، دادهها نه تنها با عملیات، بلکه با طرز فکر و هویت یک سازمان در هم تنیده است. فرهنگ داده، تمامی افراد یک سازمان را به شیوههای کارآمد به بهرهبرداری از دادهها مجهز میکند و به این ترتیب برخی از پیچیدهترین چالشهای یک کسب و کار مانند نوآوری و ارتقای بهرهوری را حل میکند[5].
فرهنگ داده کمک میکند تا یک سازمان کارآمدتر فعالیت کند؛ چراکه فرایند تصمیمگیری را در سطوح مختلف کارامدتر میکند. در حقیقت، تقویت فرهنگ داده جزئی جداییناپذیر از استراتژیهای کلان بهرهبرداری از داده در یک سازمان است و بدون پرداختن به آن نمیتوان دستاوردهای پایدار و موثری را برای علوم داده تصور کرد[6].
سازمانی که به نحو موثر از دادهها استفاده میکند، سازمانی است که همه افراد آن میدانند دادههای مورد نیازشان چیست، چطور به آن دسترسی پیدا کنند و چگونه از آن استفاده کنند. اما ایجاد و تقویت فرهنگ داده نیز به علت استفاده از روشها و ابزارهای گوناگون و پیشزمینههای مختلف افراد پیچیدگیهای خاص خود را نیز دارد و باید برای ارتقای آن فکرشده عمل کنیم.
چگونه فرهنگ داده را ارتقا دهیم؟
فرهنگ داده مانند بسیاری از مسائل مدیریتی دیگر، امری تلقینی نیست و تنها با زمینهسازی و پذیرش گسترده کارکنان محقق میشود. برای به وجود آوردن بستر مناسب گسترش فرهنگ داده در مجموعه خود، به 4 توصیه زیر توجه کنید[7].
۱. فرهنگ خدمترسانی را تقویت کنید
فرهنگ خدمترسانی[8] دیدگاهی است که بر ایجاد ارزش و اعتماد همیشگی ذینفعان تمرکز دارد و حتی با افراد درونسازمانی نیز مانند مشتری برخورد میکند و رضایت آنها در دسترسی به اطلاعات به منظور بهبود عملکرد را فراهم میکند. به این ترتیب برای ارائه خدمات متقابل و پایدار زمینهسازی میشود. علوم داده یک حوزه بین رشتهای و معمولا در تعامل بین بخشهای مختلف کار میکند، بنابراین به زمین همواری برای این تعامل و همکاری نیاز دارد. تقویت فرهنگ خدمترسانی این بستر همکاری را فراهم میکند. از طرف دیگر، داده یک مرجع قابل اعتماد بین بخشهاست و خود میتواند به کلیدواژهای برای توافق و اعتماد بدل شود. از فرهنگ خدمترسانی کمک بگیرید تا سواد داده را در بخشهای مختلف سازمان خود سرایت دهید. با بالا رفتن سواد داده در تمامی بخشهای سازمان، سوالات بهتری طرح میشود و ارتباط نیازهای سازمان و دانش تحلیل داده تقویت میشود.
۲. بر بهبود مستمر عملکرد تمرکز کنید
ارائه مستمر یک خدمت باکیفیت به دادههایی که برای اندازهگیری و بهبود عملکرد آنها وجود دارد وابسته است. اندازهگیری باعث شفافیت میشود و شفافیت عملکرد را افزایش میدهد. به عبارت دیگر، مدیریت عملکرد بر دادههای با کیفیت ارائه شاخصهای از پیش تعریفشده و رصد مستمر آنها متکی است. دسترسی به شاخصهای کلیدی عملکرد[9] در سطوح مختلف سازمان کمک میکند تا درک مشخصی نسبت به عوامل موثر در بهبود یا تضعیف عملکرد اجزای مختلف پیدا شود.
۳. فرهنگ اتفاق نظر را با مراجعه به دادهها تمرین کنید
بر خلاف فرهنگ سلسلهمراتبی که در آن تصمیمگیری عمدتاً بر اساس عنوان و ارشدیت استوار است، فرهنگ مبتنی بر اجماع و اتفاق نظر بر بینشهای مبتنی بر دادهها متکی است. به همین دلیل ارتباط تنگاتنگی با استفاده گسترده از داده در سازمان دارد. روحیه ارائه شواهد مبتنی بر داده را هنگام تصمیمگیری در سازمان خود تقویت کنید تا همه بدانند برای اثرگذاری بر تصمیمها باید از چه طریقی وارد شوند. افراد را تشویق کنید تا سواد داده خود را ارتقا دهند و ازین طریق ظرفیت ایجاد توافق و کیفیت تصمیمگیری را در سازمان خود بالا ببرید.
۴. از اهرم تکنولوژی به نحو موثری استفاده کنید
هر چند فناوری به تنهایی محرک یا راهحلی برای تحقق فرهنگ داده نیست، اما نقش موثری در احیای آن در سازمانها دارند. برنامههای موفق تحول کسبوکار معمولا همبستگی بالایی با فناوری دارند. به همین دلیل استفاده از فناوریها و معماریهایی که بتواند در عین تضمین امنیت دادهها، دسترسی تمامی کارکنان به دادههای مورد نیازشان را به صورت ساده و کارآمد تامین کند.
نتیجهگیری
فرهنگ داده یک جزء کلیدی برای موفقیت پروژههای علوم داده در کسبوکارهاست و راهی برای اثرگذاری پایدار علوم داده سازمانهاست باید برای ارتقای آن زمینهسازی کرد. برای ایجاد فرهنگ داده در یک سازمان تنها تکیه بر سختافزار کافی نیست. برای این کار باید برای بالا بردن سواد داده در بخشهای مختلف سازمان برنامهریزی کرد.
پاورقی و ارجاع
[1] Data & Analytics (D&A)
[2] Insights to impact: Creating and sustaining data-driven commercial growth – McKinsey & Company (+)
[3] Data Culture
[4] Data Culture: What It Is And How It Works – Forbs (+)
[5] What is Data Culture? – tableau (+)
[6] Why Data Culture Is a Key Component of Data Strategy – datacamp (+)
[7] پاورقی 4
[8] Service Culture
[9] شاخص عملکرد کلیدی (Key Performance Indicator)